Herziening MBO

Het MBO staat voor een ingrijpende onderwijsvernieuwing. Vanaf augustus 2016 moet er gewerkt worden met de eisen die in de herziene kwalificatiedossiers staan.
Vanwege de term “herziene” verwacht je een kleine aanpassing van de nu bestaande kwalificatiedossiers. Dat is echter een misvatting want de opzet is ingrijpend anders. Daarnaast staan de ontwikkelingen in de beroepspraktijk niet stil en moet het onderwijs daar ook op blijven aansluiten. De ontwikkelingen vanuit het werkveld zijn dan ook verwerkt in de nieuwe dossiers.
In dit artikel beschrijf ik de opzet van de nieuwe dossiers en de verschillen met de huidige dossiers.

Het aantal kwalificatiedossiers is verminderd.
In 2014 waren er 237 dossiers en 613 kwalificaties (uitstroomrichtingen). Bij de herziene dossiers gaat het naar verwachting om 176 dossiers en 487 kwalificaties.

Andere opbouw van de dossiers.
De herziene dossiers hebben het doel om overzichtelijker te zijn daarom is de inhoud teruggebracht tot de kern van het beroep. De dossiers zijn hiermee een stuk dunner geworden.
De dossiers bestaan uit een basisdeel, profieldeel en een keuzedeel

Basisdeel
De basis moet ongeveer de helft van de studielast bedragen. De generieke delen taal, rekenen en burgerschap vallen hieronder en de beroeps specifieke kerntaken en werkprocessen die hetzelfde zijn voor alle beroepen die in het kwalificatiedossier staan. Aandachtspunt is dat er in de beroepsspecifieke basisdelen voor de verschillende kwalificaties aanvullende eisen staan beschreven.
Was in de oude kwalificatie dossiers per kwalificatie het hele programma opgenomen, in de herziene dossiers zijn, om een compact document te maken, de overeenkomstige delen niet apart beschreven per kwalificatie. Voor het onderwijsprogramma moeten dus ook steeds de aanvullende eisen voor die uitstroomrichting bij het basisdeel worden meegenomen.

Profieldeel
De specifieke kerntaken en werkprocessen van een beroep staan in het profieldeel beschreven. Het profieldeel bedraagt 35 % van de studielast. De opbouw van het profieldeel is verder gelijk aan het basisdeel.

Keuzedeel
Hier komen de grootste verschillen met de oude dossiers naar voren. Bij ieder kwalificatie horen keuzedelen. De keuzedelen omvatten ongeveer 15% van de studielast.  Voor een niveau 3 opleiding is dat 720  klokuren en voor een niveau 4 opleiding 960 uur. ieder keuzedeel heeft een studielast van 240 klokuren of een veelvoud daarvan. Keuzedelen kunnen door bedrijven en onderwijsinstellingen worden voorgesteld. Het onderwijs kan zo beter aansluiten bij de vraag van de arbeidsmarkt. Studenten hebben meer mogelijkheden om te kiezen voor een verdieping of verbreding van hun studie. Onderwijsinstellingen kunnen zich door een bepaald keuzedeel aan te bieden beter profileren.
De keuzedelen zijn verplichte onderdelen van de studie maar ze hebben geen invloed op de diplomering.  Een keuzedeel dat met een voldoende wordt afgesloten wordt op het diploma van de student vermeld.
In de toekomst gaan de keuzedelen waarschijnlijk wel onderdeel uitmaken van de slaagkans voor het diploma.

Een keuzedeel kan een studielast hebben van 240, 480, 720 of 960 uur en is gekoppeld aan de kwalificaties. Een student moet minimaal 2 keuzedelen volgen maar hoeft ze niet met een voldoende af te sluiten.

De indeling van de dossiers
De inleiding van het dossier bestaat uit een korte typering van de beroepsgroep waarin een beschrijving staat van de context, de beroepshouding en het resultaat van de beroepsgroep. Daarna wordt het basisdeel beschreven en de profieldelen. Deze hebben een zelfde indeling met een beschrijving van de kerntaken en werkprocessen.

Kerntaken
Bij de kerntaak wordt aangegeven welke complicerende factoren er zijn bij het uitoefenen van de taak en welke verantwoordelijkheid en zelfstandigheid hierbij hoort. Bij de kerntaak worden ook de vakkennis en vaardigheden aangegeven waarover de (beginnend) beroepskracht moet beschikken voor het kunnen uitoefenen van de taak. In de herziene dossiers staat dit duidelijker op de voorgrond en is dit in andere bewoordingen beschreven dan in de oude dossiers.
De basis kerntaken hebben net zoals in de oude dossiers onderliggende werkprocessen.

Werkprocessen
Een werkproces heeft net zoals in de oude dossiers een omschrijving, het beoogde resultaat wordt aangegeven en er wordt benoemd welk gedrag van de beroepskracht wordt verwacht.
In de oude dossiers worden per werkproces competenties en componenten aangegeven waarbij het gedrag beschreven werd onder de prestatieindicator bij de competentie. In de herziene dossiers worden de aantoonbare gedragingen opgesomd voor het gehele werkproces en worden de onderliggende competenties bij het werkproces alleen genoemd. Er wordt geen opsplitsing gemaakt van gedrag per competentie. Voor het onderwijs geeft dit meer vrijheid maar doordat er minder kader is zal er ook meer zelf ingevuld moeten worden.

De profieldelen en ook de keuzedelen hebben precies dezelfde indeling als het basisdeel. Hier dus ook eerst een korte typering en een beschrijving van de kerntaak met de vakkennis en vaardigheden en de onderliggende werkprocessen waarin het gedrag wordt aangegeven.

Casus op Maat zal bij de casussen op de website vanaf augustus 2015 ook aangeven bij welke werkproces vanuit de herziene dossiers de casus goed gebruikt kan worden.

Volg voor actuele informatie de website Herziening MBO